Drugu godinu za redom Federalni zavod za penzijsko i invalidsko osiguranje dobija suzdržano mišljenje revizora za svoje finansijske izvještaje.
U dosadašnjem toku finansijske revizije za 2021. godinu, javnih ustanova i preduzeća u Federaciji BiH (a izvršena je revizija 54 od 103 planiranih) ovo je jedini subjekt nakon čije je finansijske revizije, po jednoj od njegovih komponenti – finansijskim izvještajima – Ured za reviziju odlučio da ne izrazi mišljenje, zbog nemogućnosti da pribavi dovoljne i primjerene revizijske dokaze za osiguranje osnove za iskazivanje mišljenja.
Prošle godine, u finansijskoj reviziji za 2020., od 100 revidiranih subjekata, uz Federalni zavod za PIO, samo je još PS „Vitezit“ d.o.o. Vitez – u stečaju, dobio suzdržano mišljenje. Što naglašava ozbiljnost problema.
U razvijenim demokratskim državama, već prvi slučaj prisiljenosti revizora da se suzdrže od mišljenja, nakon provedene revizije, bio bi razlog za promptnu ostavku iz moralnih razloga ili smjenu odgovornih, a drugi za redom bi naprosto bio nemoguć, jer bi problem bio hitno otklonjen. No,… kod nas je sve moguće.
Revizori su, uobičajeno, precizno objasnili razloge za iskazano mišljenje. Navodeći da godišnji finansijski izvještaji Zavoda nisu sačinjeni i dostavljeni nadležnim institucijama u skladu sa Zakonom o budžetima u FBiH, Uredbom o računovodstvu budžeta u FBiH i Pravilnikom o finansijskom izvještavanju i godišnjem obračunu budžeta u FBiH.
“Bilans stanja, kao dio Godišnjih finansijskih izvještaja za 2021. godinu, ne odražava bilansnu ravnotežu za 61.060.718 KM, i kao takav dostavljen je Finansijsko-informatičkoj agenciji. Finansijskoinformatička agencija je o tome obavijestila Federalni zavod, uz zahtjev da se izvrši ispravka, po kojem nije postupljeno.”, navodi se u obrazloženju date ocjene.
Gotovo identično obrazloženje dato je i u prošlogodišnjem izvještaju, samo se tad radilo o cca. 48 i po miliona KM, što znači da je cifra u međuvremenu narasla za 26%.
U izvještaju se dodatno pojašnjava da finansijsko poslovanje Federalnog zavoda preko računa Budžeta FBiH ne daje informacije o izvorima i utrošku sredstava, odnosno da nije moguće utvrditi koji iznos budžetskih sredstava je utrošen za finansiranje obaveza po osnovu prava ostvarenih iz člana 129. Zakona o PIO, niti je poznato koliko sredstava za redovne penzije je isplaćeno iz doprinosa za PIO, a koliko sredstava iz Budžeta FBiH za penzije ostvarene po povoljnim uslovima.
“Federalno ministarstvo rada i socijalne politike nije vršilo kontrolu i nadzor nad namjenskim utroškom budžetskih sredstava za finansiranje penzija po povoljnim uslovima, što im je Zakonom o PIO dato u nadležnost.”, konstatuju revizori.
Pored suzdržanog mišljenja za finansijske izvještaje, Federalni zavod za PIO dobio je i mišljenje s rezervom za usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima. Jer rješavanje o pravima osiguranika iz penzijskog i invalidskog osiguranja u prvom i drugom stepenu nisu u svim slučajevima završena u rokovima propisanim Zakonom o upravnom postupku. Takođe, presude nadležnih sudova, vraćene na ponovni postupak Federalnom zavodu, nisu rješavane u roku utvrđenom Zakonom o upravnim sporovima.
Primjera radi, pregledom predmeta uzetih u uzorak konstatovano je da je Federalni zavod od 62 podnesene žalbe, samo sedam predmeta riješio u zakonski predviđenom roku, za šest predmeta koji su riješeni nakon zakonski predviđenog roka postojao je opravdan razlog kašnjenja, dok je 49 predmeta neopravdano riješeno nakon isteka roka.
Zanimljivi su i nalazi revizora koji su navedeni u segmentu “skretanja pažnje” na određena pitanja, koja revizori smatraju značajnim ali koja ne utiču na izrečene ocjene.
U njima su revizori, između ostalog, ukazali na problematično “skraćeno radno vrijeme” u Federalnom zavodu. Naime, Zakonom o radu definisano je da puno radno vrijeme traje 40 sati sedmično, ako zakonom, kolektivnim ugovorom, pravilnikom o radu ili ugovorom o radu nije utvrđeno u kraćem trajanju. Pravilnikom o radu Federalnog zavoda je utvrđeno da je puno radno vrijeme u Zavodu 37,5 sati sedmično, koje se raspoređuje na pet radnih dana. Međutim, revizori to smatraju krajnje neprimjerenim, s obzirom na to da je revizijom utvrđeno da se poslovi iz nadležnosti, odnosno dodijeljene radne obaveze i zadaci ne izvršavaju u zakonski utvrđenim rokovima.
Dakle, ono što ti je posao ne završavaš u zakonom predviđenom radnom vremenu, a onda još sebi smanjiš to radno vrijeme. Slično našim političarima – i inače, rezultatima svoga rada, ne opravdavaš enormna primanja koja dobijaš, a onda ih još odlučiš povećati.
Dodatno, uvidom u evidencije o radnom vremenu, revizori su konstatovali da elektronska evidencija ne sadrži sve podatke o radnom vremenu, poput prekida rada, vremena terenskog rada, neprisustva na poslu, te da pisane evidencije o radnom vremenu koje se vode u određenim službama Federalnog zavoda također ne sadrže obavezne podatke o: početku rada, završetku rada, prekidu rada, vremenu zastoja rada, pripravnosti i slično. Što sve nije u skladu s Pravilnikom o sadržaju i načinu vođenja evidencije o radnicima i drugim licima angažovanim na radu.
Revizori su, u izvještaju, skrenuli i pažnju na činjenicu da su koeficijenti složenosti radnih mjesta zaposlenim u Federalnom zavodu utvrđeni „Pravilnikom o sistematizaciji radnih mjesta s koeficijentima složenosti radnih mjesta“, da se obračun i isplata plata i naknada plata vrši u skladu sa Zakonom o radu i da su plate zaposlenih znatno veće od plata državnih službenika i namještenika
Revizori su otkrili i da Federalni zavod ne posjeduje vjerodostojnu dokumentaciju o vlasništvu ili pravu korištenja poslovnih prostora iskazanih u poslovnim knjigama, u iznosu od 6 miliona KM sadašnje vrijednosti.
Za otklanjanje uočenih nedostataka, grešaka i nezakonitosti revizori su rukovodstvu Federalnog zavoda PIO, nakon provedene finansijske revizije za 2021. dali 13 preporuka. Što je upola manje od prošlogodišnjih 25, od kojih 11 nije realizovano.
