Transparency International u Bosni i Hercegovini organizovao je proteklog vikenda – 24. i 25.06. – dvodnevnu konferenciju, u Banjaluci, na temu evropskih integracija, a u svjetlu najnovijih dešavanja u tom kontekstu.
Konferencija pod nazivom “EU i Zapadni Balkan – između nepovjerenja i zajedničkih interesa“ okupila je međunarodne eksperte, bivše diplomate, donosioce odluka iz BiH i okruženja, predstavnike akademske zajednice, civilnog društva i medija koji su govorili o perspektivi proširenja EU na Zapadni Balkan.
Učesnicima konferencije između ostalih obratili su se Maja Sever – Predsjednica Evropske federacije novinara; Goran Svilanović – bivši ministar spoljnih poslova SR Jugoslavije i bivši Generalni sekretar Savjeta za regionalnu saradnju, Emir Đikić – Direktor CEFTA-e, Neven Andjelić – profesor Regent univerziteta u Londonu; Kori Udovički – bivša potpredsjednica Vlade Srbije i glavna ekonomistkinja Centar za visoke ekonomske studije u Beogradu, Katarina Peović – zastupnica u Hrvatskom saboru, Drago Kos – predsjedavajući radne grupe OECD-a za borbu protiv korupcije.
Cilj konferencije bio je razgovarati o problemima koji su u prethodnom periodu zaustavili napredak zemalja regiona na evropskom putu kao i o novom pristupu integracijskim procesima i mogućnostima značajnijeg pomaka u pravcu pridruživanja.
Diskusija je bila organizovana u pet panela: “Politika i praksa proširenja – kako dalje?”, “(Ne)naučene lekcije: Kvaka 22 Od hibridnih režima i zarobljenih država Zapadnog Balkana do punopravnih članica?”, “Regionalna saradnja”, “Vladavina prava” i “Civilno društva, mediji i sloboda govora”.
U saopštenju za javnost nakon održane konferencije konstatovano je da odluka Evropske unije da na posljednjem samitu ne dodijeli kandidatski status ni jednoj novoj zemalji sa Zapadnog Balkana nije dala pozitivan signal regionu i da je dodatno urušila kredibilitet procesa pridruživanja.
Zajednički zaključak je da regionu treba snažniji angažman EU, novi podsticaj integracijama i podrška u ključnim reformama kao što je vladavina prava.
“Potpuni zastoj procesa evropskih integracija u regionu došao je zbog sve izraženijih autoritarnih tendencija kod domaćih lidera praćenih narušavanjem vladavine prava, građanskih i medijskih sloboda.”, naglašeno je na Konferenciji. Uz konstataciju da je želja političkih elita u zemljama Zapadnog Balkana očigledno zadržavanje postojećeg stanja.
No, odgovornost za trenutno stanje nije samo na lokalnim akterima.
Učesnici konferencije kritikovali su i dosadašnji pristup EU koja je potrošila ogromna sredstva na reformu pravosuđa i druge reforme koje nisu dale rezultate jer su se forsirala rješenja koja nisu prilagođena situaciji u regionu.
Naglašeno je i da je dosadašnji pristup briselske administracije puno puta doveo do nagrađivanja onih koji su narušavali evropski put, vladavinu prava i temeljne građanske slobode.
Pored toga, konstatovano je i da su do blokade evropskog puta balkanskih zemalja, pa i onih koje su ispunjavale teške uslove, doveli i unutrašnji problemi u samoj EU. A rezultat svega je pad podrške javnosti procesu evropskih integracija, što će svakako biti otežavajući faktor u narednom vremenu, navedeno je.
U slučaju Bosne i Hercegovine, na Konferenciji je još jednom ponovljeno da je od 14 ključnih prioriteta ispunjen samo jedan tehnički uslov koji se odnosio na formiranje Parlamentarnog odbora za evropske integracije dok su vlasti blokirale sve ključne reforme koje bi omogućile vladavinu prava i borbu protiv korupcije.
“Bez obzira što je velika većina političkih aktera opredijeljena za evropske integracije, sve ono što se dešavalo proteklih godina jasno pokazuje da je ključni cilj vladajućih elita opstrukcija ovih reformi, očuvanje poluga moći i postojećeg stanja rasprostranjene korupcije.”, naglašeno je.
Poruka Konferencije je da EU treba snažnije insistirati na ispunjavanju ključnih uslova u oblasti vladavine prave, demokratske tranzicije i borbe protiv korupcije, pogotovo što su poslednja dešavanja kod domaćih lidera shvaćena kao poruka da je kandidatski status moguće dobiti i bez ispunjavanja ovih uslova.
Na konferenciji je naglašena i potreba jačanja regionalne saradnje radi izgradnje međusobnog povjerenja kao i jačanja sektora civilnog društva što je preduslov za stvaranje pretpostavki koje će omogućiti dubinsku demokratsku tranziciju.
Konstatovano je i da je tendencija narušavanja medijskih sloboda prisutna kako u zemljama koje čekaju na pristupanje tako i u samim članicama EU iz regiona, što zahtjeva poseban pristup u otporu autoritarnim tendencijama.
