Nevrijeme koje je u nedjelju predveče zahvatilo veći dio BiH, pa i Bijeljinu, nije išlo na ruku organizatorima i učesnicima performansa ‘’Na Drini akcija’’, povodom Međunarodnog dana akcije protiv ekstraktivizma 18. avgusta, koji su se okupili kod “Pavlović mosta”, sa ciljem da ukažu na pogubne posljedice nezakonite i nekontrolisane eksploatacije šljunka iz korita i sa obala rijeke Drine.
Ipak u skraćenom programu, u odnosu na prvobitno predviđeni, aktivisti i građani zainteresovani za očuvanje ova “krivudave” ljepotica, uspjeli su da kažu da im je stalo do Drine, da ona nije samo vodotok, već bitan činilac života svih onih kojima je stalo do prirode i zdravog životnog okruženja.
“Višedecenijsko je vađenja šljunka sa jedne i sa druge strane rijeke Drine, odnosno u BiH i Srbiji. Tokom ovog protesta smo pripremili kutiju naslovljenu na Javnu ustanovu “Vode Srpske”, u koju su građani ubacivali ispisane poruke, sugestije i primjedbe, koje ćemo uručiti ovoj ustanovi, zadužene za upravljanje vodotokom u Republici Srpskoj, a time i rijekome Drinom. Druga kutija je naslovljena i predviđena za Ministarstvo energetike i rudarstva, kojima su građani svojim poruka ubačenim u nju napisali šta misle o oživljavanja projekta ‘’Jadar’’ u Srbiji i projekta ‘’Lopare’’ u RS, odnosno ukazivali su na posljedice mogućeg uticaja na zagađenje vodotoka Drine usljed ekstrakcije, odnosno prerade litijuma” – izjavila je za portal Antikorupcija.info Snežana Jagodić Vujić, predsjednica Ekološkog udruženja “Eko Put” iz Bijeljine, koje je i organizovalo protestni performans.
Osim nje, na ovom skupu svoj glas protiv uništavanja rijeke Drine digli su i ekolozi iz Bijeljine, Ugljevika i Zvornika.
Sa svoje strane, povodom Međunarodnog dana akcije protiv ekstraktivizma i organizovanog protesta “Eko Puta”, oglasili su se i aktivisti neformalne grupe građana “Za legalnu i kotrolisanu eksploataciju šljunka u Republici Srpskoj”, koji se unazad četiri godine aktivno zalažu za uređene vodotoke u Republici Srpskoj i bore protiv nelegalne i nekontrolisane eksploatacije šljunka. Aktivisti kažu da su tokom tih aktivnosti utvrdili da u nadležnom ministarstvu i Javnoj Ustanovi “Vode Srpske” ne postoje izvještaji, zapisnici i drugi tragovi koji bi ukazivali na postojanje kontinuiranog upravljačkog mehanizma mjerenja i monitoringa izvađenih količina riječnog materijala i njihovog upoređivanja sa obračunatim i naplaćenim naknadama.
To su pokazali i nalazi Glavne službe za reviziju javnog sektora u Republici Srpskoj u svojim integralnom za vodotoke RS i parcijalnom izvještaju za vodotok Drine, objavljenom prije dvije godine.
Aktivisti smatraju da nadležne institucije ne vrše kontrolu, super analizu i reviziju, i da prihvatajući sistem samoprijavljivanja izvađenih količina od privatnih preduzetnika lišavaju sebe obaveze da organizuju kontinuirani javni stručni i tehničko-tehnološki nadzor nad vađenjem materijala iz vodotoka. Zbog čega ne mogu imati pouzdane i tačne informacije o stanju riječnih nanosa u vodotocima i stvarnim efektima čišćenja korita rijeka.
Takođe, da ovakvom praksom Vlada RS, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i “Vode Srpske” proces vađenja materijala iz vodotoka otuđuju od sistema uređenja korita, tako da se vađenje materijala iz vodotoka odvija po pravilima koji su više karakteristični za komercijalne eksploatacione djelatnosti nego za komunalne. Naime, nalazi i konstatacije Glavne službe za reviziju javnog sektora u RS su da vađenje materijala iz vodotoka vršeno na sprudištima koja su bila najprofitabilnija za poslovne subjekte, kao i na onim lokacijama gdje su riješeni imovinsko-pravni odnosi na priobalnom zemljištu i prilaznim putevima, značajan dio riječnih korita i sprudišta, malih vodotoka i kanala nisu bili obuhvaćeni aktivnošću čišćenja materijala. Privredni subjekti angažovani po ugovorima su po pravilu “čistili” (a zapravo eksploatisali) komercijalni materijal, prilikom čega su prosijavali materijal na sprudištu i ostavljali u rijekama manje profitabilne frakcije, mulj i nekomercijalni riječni nanos.
Aktivisti iznose stav da Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i “Vode Srpske” nemaju jasnu viziju i konkretna operativna rješenja za sveobuhvatno čišćenje komercijalnih i nekomercijalnih riječnih nanosa iz vodotoka, a vađenje materijala ima tretman komercijalne djelatnosti.
“Sve to rezultira da su riječna korita ugrožena, kao i priobalja i zemljište u blizini obala rijeka, te da plaćamo danak neuređene oblasti upravljanja voda u ovom entitetu. Posebno je to sa devastacijama izraženo u vodotocima rijeka Bosne i Drine, a jedan od načina da se iskaže nezadovoljstvo načinom upravljanja vodotocima je i performans kod “Pavlović mosta” na rijeci Drini. Konkretno, u ovom slučaju je drastično smanjen dotok vode u bazene iz kojih se vodom snabdijevaju gradski vodovodi. Smanjenje nivoa vode za više metara je razlog za brigu i reagovanje nadležnih, ali oni nikako da se sjete da trebaju reagovati pa ih i na ovaj način podsjećamo na to. Podsjećamo ih i da samo za nelegalnu eksploataciju šljunka u vodotoku Bosne ima kod pravosuđa sedam optužnica Tužilaštva koje su potvrđene kod Sudova, a za vodotok rijeke Drine četiri, koje su takođe potvrdili nadležni sudovi, a ti predmeti se još vode da su u radu, odnosno nisu riješeni” – informacije su iz Grupe “Za legalnu i kotrolisanu eksploataciju šljunka u Republici Srpskoj”.
