Benzinska pumpa u vlasništvu kompanije Hifa Oil, kraj Međunarodnog aerodroma u sarajevskom naselju Dobrinja (Hifa Oil Aerodrom), i dalje nesmetano radi. Riječ je o kompleksu protiv čije gradnje su se građani ovog naselja pobunili još prije 16 mjeseci kada su, kako kažu, jednog dana bez najave stigle mašine i počele podizati kompleks koji, između ostalog, podrazumijeva i terminal za kerozin čiji je kapacitet hiljadu tona – i to u vodozaštitnoj zoni.
Ništa od toga građani sarajevskog naselja Dobrinja nisu znali, jer nikad nije održana javna rasprava, a zabilježeno je više neregulanosti pri izdavanju saglasnosti i okolinske dozvole.
ZAČARANI KRUG NADLEŽNOSTI
Federalno ministarstvo okoliša i turizma donijelo je početkom novembra ove godine rješenje kojim se traži preispitivanje izdavanja okolinske dozvole za ovaj objekat i vratilo je na ponovni postupak Ministarstvu komunalne privrede i infrastrukture, prostornog uređenja, građenja i zaštite okoline Kantona Sarajevo. No, to nije okončalo mukotrpni proces građana koji se mjesecima trude da dokažu više neregularnosti tokom izgradnje objekta.
Dan nakon što je reagovalo federalno Ministarstvo, iz resornog kantonalnog Ministarstvasaopšteno je da nije poništeno Rješenje o izdavanju okolinske dozvole iz jula 2021. godine za Hifa Oil Aerodrom, već da je poništeno Rješenje Ministarstva od 14. decembra 2021., po drugom osnovu.
“Rješenjem od strane Federalnog ministarstva okoliša i turizma poništeno je i vraćeno na ponovni postupak Rješenje kojim je odbačena Žalba Udruženja Resursni Aarhus centar u BiH”, naveli su oni.
Arhus centar je uputio dvije žalbe. Jednu zbog toga što ih kantonalno Ministarstvo nije prepoznalo kao zainteresovanu stranu u postupku, te što prilikom izdavanja dozvole u postupak nije uključena javnost i taj centar, budući da se Aarhuskom konvencijom propisuje da se u ovakvim slučajevima mora uključiti javnost i Arhus centar, jer projekat potencijalno ugrožava zivotnu okolinu.
Kantonalno ministarstvo uvažilo je samo žalbu da ih se uključi u postupak, ali ne i onu u kojoj je traženo obnavljanje izdavanja okolinske dozvole.
Inače, Aarhus Centar Sarajevo je resursni centar koji podržava i promoviše primjenu Aarhuske konvencije (konvencija o pristupu informacijama, učešću javnosti u odlučivanju i pristupu pravdi u okolišnim pitanjima, koja je potpisana u Aarhusu u Danskoj 1998., dok je BiH potpisala 2009., op.a.) na području Grada Sarajevo i indirektno na području BiH. Riječ je o centru koji pomaže organima vlasti da ispunjavaju obaveze i dužnosti iz te konvencije, promoviše uvođenje propisa i metoda usmjerenih na omogućavanje pristupa informacijama, učešće javnosti i pristup pravosuđu u oblasti okoliša te predstavlja most između državnih organa, civilnog društva, privrede i javnosti.
Okupljeni u inicijativu Spas u zadnji čas – spasimo Dobrinju kažu kako hoće da zaštite prije svega zdravlje svoje djece, ali i pitku vodu za sve građane Sarajeva. Upozoravaju da je sporni kompleks izgrađen u vodozaštitnoj zoni, a iz takvih rezervoara neminovna su curenja i to je pitanje samo vremena.
“Jednostavno, mi smo saznali da se gradi taj kompleks onog momenta kada smo vidjeli mašine na gradilištu. Dakle nismo imali apsolutno predstavu da će se nešto graditi, niko nije razgovarao s nama. Nisu se ovi vlastodršci čak ni potrudili da urade neku lažnu javnu raspravu u mjesnoj zajenici kako to znaju da urade, znači bukvalno ništa”, kaže za Inforadar Amar Taso, jedan od aktivista.
TUŽILAŠTVO FORMIRALO PREDMET
Osim što prije gradnje benzinske pumpe i dodatnih objekata nije bila organizovana javna rasprava, niti na bilo koji način uključena javnost, aktivisti sa Dobrinje navode da je Općina Novi Grad za gradnju dala urbanističku saglasnost bez okolinske dozvole. Slučaj su prijavili Tužilaštvu Kantona Sarajevo (KS).
“Opština je 24. juna 2021. izdala konačnu urbanističku saglasnost bez okolinske dozvole, koja je izdata 31. jula 2021., a koja je po članu 57 Zakona o prostornom uredenju KS sastavni dio urbanističke saglasnosti, te je po članu 66 tog istog zakona ona ništavna. S obzirom da po članu 73 istog zakona urbanistička saglasnost obavezni dio gradjevinske dozvole, istim slijedom je po članu 79 i građevinska dozvola ništavna! Niti je opština kao organ koji je izdao ove dozvole iste poništio, niti su ministarstva po pravu nadzora to učinili. Dakle, prema svemu ovome se da zaključiti da je u pitanju zloupotreba položaja i sistematsko kršenje zakona i procedura!”, naveli su u prijavi.
Amar Taso kaže da je načenik Općine Novi Grad Semir Efendić prvi u lancu odgovornosti, jer dozvole koje su za gradnju spornog kompleksa izdale službe te opštine “nisu u skladu sa zakonom”.
“To je vrlo lako dokazivo i nije jasno zašto se svi prave ludi i zašto Tužilaštvo ne reaguje, jer imamo direktne dokaze kada je izdata urbanistička saglasnost a kada okolinska dozvole. Po slovu zakona okolinska dozvola mora biti u sastavu urbanističke pa je samim tim urbanistička dozvola nevažeća, i sve ovo što se gradi je ilegalno”, kaže on.
Iz Tužilaštva Kantona Sarajevo, kojem je otišla krivična prijava, nemaju informacija osim one da je istraga u toku, da je predmet otvoren i da se vrše istražne radnje.
Iz Tužilaštva Kantona Sarajevo za Inforadar su kratko odgovorili da se “u predmetu poduzimaju radnje u cilju provjere navoda iz prijave”.
Federalno ministarstvo zaštite okoliša i turizma tražilo je da se obnovi postupak izdavanja okolinske dozvole te da se obavezno u cijeli proces uključi javnost, što u prethodnom postupku nije bio slučaj. U postupak nije bio uključen Arhus centar.
“Federalno ministarstvo naložilo je kantonalnom da obnovi postupak izdavanja i da mora da ih uključi, na šta su se oni oglasili i rekli da oni smatraju da nisu učinili ništa pogrešno i da neće obnavljati postupak”, govori Taso.
Objašnjava kako je i federalno Ministarstvo u rješenju ostavilo dovoljno prostora kantonalnom Ministarstvu da može tako da postupi jer nisu izričito naložili poništenje dozvole već su tražili obnavljanje postupka.
“A oni su obnovili postupak samo uključivanjem Arhus centra, mislim to je pravna zavrzlama koju kantonalno Ministarstvo koristi da ne obnovi postupak okolinske dozvole, iako suštinski u meritumu ovog rješenja koje je federalno Ministarstvo izdalo postoji momenat u kojem oni traže da se obnovi postupak izdavanja okolinske dozvole”, tvrdi Taso.
PRAVOSUĐE NE RADI
Aktivista iz udruženja EkoAkcija, Anes Podić, podsjeća da su kantonalna ministarstva i opština praktično cijelu stvar sakrili od građana, iako su oni morali biti uključeni u raspravu o gradnji ovakvog objekta budući da je BiH potpisnica Arhuske konvencije. Zbog toga su i propušteni rokovi za žalbe.
“Dakle pravovremeno nije upućena žalba federalnom Ministarstvu okoliša za okolinsku dozvolu i ovo što smo dobili jesu razna tumačenja, ali ovo nisu pravne ocjene drugostepenog organa, kako je to opisao u Zakonu o upravnom postupku. Da jesu, onda bismo imali sa ogromnom vjerovatnoćom to da okolinska dozvola bude poištena, jer je počinjen niz nepravilnosti, međutim s obzirom da se cijela stvar tako uspješno sakrila od javnosti kasno se reagovalo”, kaže on.
S tim u vezi Podić navodi da nekoliko pravnika u Arhus centru radi na pobijanju okolišne dozvole pokušavajući iskoristiti način na koji sistem radi, ali da bi to moglo potrajati.
Taso dodaje da od Tužilaštva očekuju da počnu da rade i iskoriste sve što su građani prikupili, sa datumima izdavanja građevinske, urbanističke i okolinske dozvole i sa površinama kompleksa koje su, kako kaže, lažirane.
“Mi smo u posjedu i jednog i drugog dokumenta gdje se vidi da je površina kompleksa preko 10 hiljada metara kvadratnih, što za sobom povlači da opština nije mogla da izda dozvole. Kada su to shvatili, oni su isti projekat predali samo su prepravili površinu i spustili je ispod deset hiljada, i opština je izdala dozvolu”, navodi Taso.
Dodaje kako nisu očekivali da će neko tražiti uvid u dokumentaciju, no građani su to uradili.
“Ostavili su greškom u oba dokumenta u tim papirima. Mi kad smo dobili na uvid tu dokumentaciju vidjeli smo oba dokumenta, i oba su uslikana gdje se jasno vidi i jedna i druga površina, mada se gabariti objekta ustvari nisu mjenjali. Tako da su oni jednostavno u zbiru samo lažno predstavili manju površinu kako bi opštinski načelnik mogao da izda urbanističku i građevinsku dozvolu i kako ne bi morali da idu na kantonalni nivo”, kaže on.
Podić zaključuje da je pravosuđe krupan problem u BiH te da ono radi kako treba “90 posto sličnih problema se ne bi dešavalo”.
“Jednostavno, da imamo samo jedan slučaj da je neko odgovarao zbog štete pričinjene okolišu to bi djelovalo preventivno na mnoštvo drugih potencijalnih počinilaca, međutim naše pravosuđe ne radi. Tu treba ubrojiti inspekcije koje isto ne rade posao”, navodi on.
Podsjeća da prema Zakonu o prostornom uređenju KS, da bi se izdala urbanistička saglasnost mora se imati okolinska dozvola. U slučaju objekta Hifine benzinske pumpe, urbanistička saglasnost izdata je bez okolinske dozvole.
Inače, Hifa benzinska pumpa radi već nekoliko mjeseci. Terminal kerozina još uvijek ne.
“Neke insajderske informacije koje imamo govore da aerodrom nije dozvoliio priključak odnosno korištenje tog terminala jer aerodrom ima u planu da pravi svoj terminal kerozina nekih stotinjak metara niže, koji je četiri puta većeg kapaciteta. Tako da nam sada s njima predstoji borba”, zaključuje Taso.
