Neposredno pred održavanje 12. sjednice Narodne skupštine Republike Srpske, koja je započela juče 27.11.2024., Vlada RS je u skupštinsku proceduru uputila i Prijedlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o visokom obrazovanju, pa su poslanici dobili i dopunu skupštinskih materijala po tački koja je planirana za usvajanje po hitnom postupku.
Osim tehničkih izmjena u formulacijama, kao što su da se Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo preimenuje u novi naziv Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj i visoko obrazovanje, u najznačajnijim izmjenama i dopunama se predloženim zakonskim rješenjima detaljnije precizira provođenja akreditacija.
“U prvim analizama, uočili smo izmjene dosadašnjeg Zakona u članu 40, po kojem je visokoškolska ustanova koja je dobila dozvolu za rad dužna, bez odlaganja, da podnese Agenciji za razvoj visokog obrazovanja zahtjev za akreditaciju visokoškolske ustanove i studijskih programa za koje je dobila dozvolu za rad nakon isteka roka od dvije godine od dana upisa u Registar visokoškolskih ustanova. Takođe, da se briše iz Registra ukoliko visokoškolska ustanova ne podnese zahtjev za akreditaciju. To bitno mijenja dosadašnju situaciju u kojoj su više od 15 godina djelovale i izdavale diplome visokoškolske ustanove bez obezbjeđenih akreditacija” – oglasili su se aktivisti neformalne grupe građana “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome”.
Aktivisti dalje navode da bi po usvajanju izmjena i dopuna Zakona o visokom obrazovanju tri visokoškolske ustanove trebale prestati sa radom i da će biti izbrisane iz Registra.
“Postojećim Zakonom o Agenciji za visoko obrazovanje RS već je propisano da se visokoškolska ustanova kojoj je odbijen zahtjev za akreditaciju briše iz Registra na osnovu konačnog rješenja o odbijanju zahtjeva za akreditaciju. Izmjenama i dopunama Zakona o visokom obrazovanju, koji će bez sumnje biti usvojen u NSRS, zapravo, u tom dijelu se usklađuju odredbe dva zakona, a i omogućava nadležnoj inspekciji brže i efikasnije postupanje u slučajevima kada visokoškolska ustanova ne ispunjava uslove za akreditaciju. Kada tokom decembra stupe na snagu izmjene i dopune Zakona, izvjesno je da će iz registra biti izbrisani Visoka škola za primijenjene i pravne nauke “Prometej” iz Banja Luke i Visoka škola za ekonomiju i informatiku Prijedor, kojima je u dva navrata odbijena akreditacija, kao i “Koledž kozmetologije i estetike” Banja Luka, kojoj je AVORS takođe odbio akreditaciju.” – pojašnjavaju studentski aktivisti.
Inače, prvobitno je u skupštinsku proceduru iz Vlade RS upućen Nacrt Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o visokom obrazovanju, koji je uvršten u Dnevni red sjednice 31.05.2022. godine prethodnog skupštinskog saziva. Ali na red za razmatranje, odnosno usvajanje došao je tek 23.06.2022. godine, kada je materijal upućen na javnu raspravu, koja je održana u septembru te godine u amfiteatrima Univerziteta Istočno Sarajevo i Univerziteta Banja Luka.
Međutim, ta tačka nije se našla na Petoj posebnoj sjednici NSRS, koja je započela 27.12.2022. godine, kao ni u nastavku sjednice 08.02.2023., iako je kao Prijedlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o visokom obrazovanju bila predložena u tom sazivu. Time je Vlada pripremljeni Prijedlog sa sumiranim javnim raspravama stavila „u ladicu“, sve do novog Prijedloga izmjena i dopuna Zakona o visokom obrazovanju, na isteku ovog mjeseca.
„Za prethodno predložene izmjene i dopune Zakona o visokom obrazovanju RS, Inicijativom prema Vladi i resornom ministarstvu zatražili smo povlačenje zakona, jer da je bio usvojen u tom obliku Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo, a time i Republika Srpska, bi izjednačili akreditovane i neakreditovane visokoškolske ustanove, kada je u pitanju izdvanje diploma. Odnosno, namjera Vlade je bila da, umjesto da ostanu kod usklađenog Zakona sa Okvirnim zakonom o visokom obrazovanju u BiH, iz jula 2020. godine, po kojem samo akreditovane visokoškolske ustanove, upisane u Državni registar visokoškolskih ustanova u BiH mogu izdavati javne isprave, tj. diplome, željeli su, iz nekih razloga, da omoguće rad i visokoškolskim ustanovama i izdavanje ličnih isprava i bez akreditacije“ – pojašnjavaju iz NGG.
U novom pokušaju da se izmjeni Zakon iz jula 2020. godine Vlada je odustala od ranije predlaganog zakonskog rješenja kojim bi se legalizovalo izdavanje diploma i od neakreditovanih visokoškolskih ustanova, koje po Okvirnom zakonu o visokom obrazovanju u BiH nisu validne. Iz NGG kažu da su ukazali da bi se izjednačavanju ova dva termina izgubio značaj akreditacije kao potvrde kvaliteta rada VŠU. Odnosno, po prethodno predloženim izmjenama, svaka novootvorena visokoškolska ustanova koja ima dozvolu ta rad i podnese zahtjev za akreditaciju ujedno bi se smatrala akreditovanom, postupak akreditacije mogao bi trajati neograničeno dugo, a rješenje o akreditaciji faktički ne bi morale dobiti nikada, jer je postupak akreditacije izjednačen sa samom akreditacijom.
Nema sumnje da bi se time kvalitet i ugled ovdašnjeg visokoškolskog obrazovanja i diploma dodatno srozao.
