Juče, 04.07.2024., na prvom dijelu 10. redovne sjednice Narodne skupštine Republike Srpske, ignorišući i građane i opoziciju i civilno društvo i jedinice lokalne samouprave, pa i dijelove vlastite koalicije, vladajuća većina usvojila je Prijedlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o geološkim istraživanjima, kojim je – što je najvažnija među brojnim izmjenama – jedinicama lokalne samouprave oduzeto pravo odlučivanja o istražnim radovima na njihovom području.
Od 83 poslanika Narodne skupštine prisutno je bilo njih 59, od čega su 44 glasala za usvajanja ovog zakona, 14 je bilo protiv, a 1 nije glasao.
Prethodno su odbačeni amandmani SDS-a, PDP-a, SP-a i ZPR-a. I to na sraman način – neglasanjem većine prisutnih.
Od 59 prisutnih, o amandmanima PDP-a, koje je, ustvari, pripremio Centar za životnu sredinu, a PDP odlučio stati iza njih i biti im formalni predlagač u Skupštini, izjasnilo se manje od 20 poslanika – 1 ili 2 su bili protiv, ostali za. Ali preko dvije trećine prisutnih je pokazalo potpuno neodgovornost – i prema svojim obavezama i prema svojim kolegama i prema građanima Republike Srpske, pogotovo onim koji su ih birali – ignorisavši samo glasanje.
Zakon je usvojen i pored krajnje spornih obrazloženja, kojima se nastojao prikriti stvarni motiv promjena, a to je eliminisanje iz procesa odlučivanja svih koji bi se mogli suprotstaviti namjeri entitetske vlasti, obilježene kao ekstremno koruptivne i sklone pljački javnih sredstava i prirodnih bogatstava, da zarad ličnih i interesa investitora izazovu ekološku katastrofu s nesagledivim posljedicama.
Poslanik Tomica Stojanović, reagujući na obrazloženje da se zakon mijenja radi usaglašavanja sa drugim pravnim aktima, izrazio je svoje nezadovoljstvo svojevrsnim vrijeđanjem inteligencije i poslanika i građana Republike Srpske: “Pozivate se na ovaj član 17 Zakona o lokalnoj samoupravi… I kažete da lokalna samouprava nema pravo da na svojoj teritoriji odlučuje neke stvari. I evo ja ću pročitati taj Član 17 Zakona Stav 2, na koji se vi pozivate: “Članom 17. Predmetnog zakona propisano je da jedinica lokalne samouprave ima pravo da se bavi pitanjima od lokalnog interesa.” Pa zar nije lokalni interes kad se kopa na teritoriji lokalne zajednice?!”
Transparency International usvajanje ovog zakona stavio je u kontekst “opasnih namjera vladajućeg režima koje su usmjerene na potpuno ovladavanje i zarobljavanje procesa donošenja odluka u pitanjima koja su od životnog značaja za građane”.
Centar za životnu sredinu, koji je još 2022. podnosio amandmane na tadašnji zakon o geološkim istraživanjima, koje je vlast, naravno, izignorisala, istakao je da se novim izmjenama i dopunama zakona dodatno produbljuju njegovi nedostaci.
Cinizam vlasti vidljiv je i iz činjenice da je Zakon, iz Ministarstva, Skupštini, dostavljen sa izjavom o usklađenosti prijedloga zakona “sa pravnom tekovinom EU i praksom i standardima Savjeta Evrope” (Da, da,…). Ali još više u tome da su očekivani protesti na odluke koje entitetska vlast bude donosila u ovom kontekstu, bez lokalne samouprave i mišljenja građana, stavljeni u kontekst poplava, zemljotresa, epidemija i rata, kao jedna od nepredviđenih okolnosti zbog čijeg nastupanja može biti produžen rok za odobrena geološka istraživanja.
A protesta će biti.
