Jedan od sponzora 12. međunarodne konferencije o mineralnim resursima “Održivi rast kroz odgovorno rudarstvo”, koja se danas (10.11.2022.) završava u beogradskom hotelu Metropol Palace, britanski je konzorcij Adriatic Metals LTD, čiji je ranije suosnivač i član menadžmenta bio Miloš Bošnjaković, inače osnivač australijske kompanije Lykos Metals Limited i direktor bijeljinskog Lykos Balkan Metalsa.
Adriatic Metals Plc posredstvom podružnice Eastern Mining d.o.o. razvija rudarski projekt u Varešu u Federaciji BiH, dok su podružnice “Lykos Metals Limited” od Ministarstva energetike i rudarstva RS dobili koncesije na rudna istraživanja u Republici Srpskoj – „Medeni brijeg“ za područje opštine Petrovo na planini Ozren, „SNK Metali“ na planini Sinjakovo za područje opštine Jezero i dijelove opština Mrkonjić Grad i Šipovo, a „Braha Resources” na području opštine Čajniče.
Jučerašnji govor na Konferenciji, ministra energetike i rudarstva Petra Đokića, koji je sa ministarkom rudarstva i energetike Srbije otvorio ovaj međunarodni skup, za aktiviste koji su protiv geoloških istraživanja i otvaranja rudnika bazičnih metala u BiH dokaz je sprege koju sa investitorima ima ministar u Vladi RS.
„Nakon što smo u našoj borbi protiv rudnih istraživanja u opštini Petrovo na Ozrenu otkrili da su akcionari australijske kompanije “Lykos Metals Limited”, koja je vlasnik „Medenog brijega“, dvojica rukovodilaca u Geološkom zavodu RS, koji je pod ingerencijom upravo Ministarstva energetike i rudarstva RS, argumentovano smo posumnjali da iza svega kao lobista investitora stoji upravo Petar Đokić. On se nije libio ni da javno brani agresivne investitore, koji su i bez dozvola meštana ulazili na njihova imanja i uznemiravali ih“, reakcije su aktivista iz Petrova, čije protivljenje bilo kakvim istraživanjima na ovom prostoru je primoralo Ministarstvo energetike i rudarstva RS da 31. maja ove godine povuče datu saglasnost za rudna istraživanja na planini Ozren firmi „Medeni brijeg“.
Australijska kompanija “Lykos Metals Limited” je potom posredstvom „SNK Metali“ svoje aktivnosti fokusirala u opštini Jezero, Mrkonjić Grad i Šipovo, ali su vrlo brzo uvidjeli da bi se mogla ponoviti „repriza“ Ozrena, jer su građani ustali u zaštitu planine Sinjakovo.
Međutim, u odbranu koncesionara su ustali iz Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske, tvrdnjama da su dozvolu istraživačima ruda izdali u skladu sa Zakonom o geološkim istraživanjima i Pravilnikom o postupku odobravanja detaljnih geoloških istraživanja po Projektu detaljnih geoloških istraživanja. Žešće nego u slučaju Ozrena izričiti su da Zakonom o geološkim istraživanjima mogu ukinuti rješenje kojim se odobrava izvođenje detaljnih geoloških istraživanja samo kada se steknu zakonski uslovi za njegovo ukidanje, a da oni trenutno nisu ispunjeni.
Iako su mještani Jezera i susjednih opština organizovali i protestne skupove a pod pritiskom nezadovljnih ekoloških i drugih nevladinih organizacija je 20.10.2022. na 13. sjednici SO Jezero usvojen zaključak da se od Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske traži obustava-zabrana izvođenja detaljnih geoloških i geohemijskih istraživanja i drugih radnji koje se izvode na teritoriji opštine Jezero kompaniji “SNK Metali”, neizvjesno je kakav će biti epilog u ovom slučaju.
Što se tiče Đokićevog govora na beogradskoj konfereciji, on je istakao da u RS se trenutno na više od 133 lokaliteta vrše određene vrste rudarskih aktivnosti, što, kako je rekao, doprinosi izuzetno kvalitetnom razvoju rudarskog sektora, ali i ukupnom privrednom rastu i razvoju domaćih kompanija, kao i firmama iz Evrope i svijeta koje koriste rude Republike Srpske kao sirovinsku bazu za dalju industrijsku preradu u svojim zemljama.
“Za Republiku Srpsku je sektor rudarstva od izuzetnog značaja i mi na njemu temeljimo i svoju budućnost u najvećem dijelu industrijskog života i daljeg razvoja i rasta”, rekao je Đokić u obraćanju učesnicima konferencije.
Ono što je posebno zasmetalo aktivistima u BiH je njegova izjava da postoji problem izuzetno vidljiv otpora nevladinog sektora naučno-istraživačkim aktivnostima i isticanje, u tom kontekstu, značaja “edukovanje stanovništva o korisnosti rudarske djelatnosti”.
“Još jedan dokaz na čijoj je strani Ministarstvo i zašto nadležni ćute je što se samom vrhu sponzora nalazi i Miloš Bošnjaković, odnosno firma koju je lično osnovao i zaveo u dalekom Londonu – Adriatic Metals”, komentar je aktivista neformalne grupe građana “Stop rudnicima u dolini Plive” iz Jezera.
Što se tiče sponzora konferencije u Beogradu konzorcija “Adriatic Metals”, aktivisti koji se bore protiv štetnog uticaja i rada eksploatisanja rudnika u Varešu njene “kćerke”, koncesionara Eastern Mining, su ljuti na Ministarstvo za privredu ZDK, i tvrde da je ono predložilo smanjenje jednokratne koncesione naknade za 98,5%, odnosno spustili su jednokratnu koncesionu naknadu sa 10.000 KM/ha na 150 KM/ha. Nakon toga su toj firmi dodijelili cca 7000 hektara pod koncesiju po cijeni od 150 KM/ha umjesto po cijeni od 10.000 KM/ha, čime su, kako sumnjaju, pogodovanjem pri smanjenju jednokratne koncesione naknade oštetili budžet ZDK za cca 70 miliona KM samo u 2020. godini.
