Iz Narodne skupštine Republike Srpske smo do te mjere navikli na loše vijesti i odluke i zloupotrebu moći i sistemskih poluga, od strane vladajuće većine, za gušenje građanskih i medijskih sloboda i svakog oblika kritike, da nas posljednja odluka njenog Zakonodavnog odbora, u svojoj pozitivnosti, odnosno normalnosti, prilično iznenađuje.
Radi se o odluci, koju je Odbor donio 11.12.2023. na zahtjev predsjednika Narodne skupštine, koji je reagovao na inicijativu nevladine organizacije Centri civilnih inicijativa.
Sama činjenica da je Predsjednik Skupštine, u vremenu blaćenja i pokušavanja zakonskog onemogućavanja rada nevladinih organizacija koje se bave borbom protiv korupcije i unapređenjem rada vlasti u interesu građana (što osjetljivi na kritiku iz te vlasti smatraju i žele sankcionisati kao nedozvoljeno bavljenje politikom), s uvažavanjem prihvatio inicijativu CCI-a i proslijedio ga Zakonodavnom odboru na davanje mišljenja je već iznenađenje. A odluka Zakonodavnog odbora – i to jednoglasna! – kojom višegodišnju praksu vladajućih, da svoju većinu (i) u Odboru za reviziju koriste za opstrukciju rada tog odbora u skladu sa datim mu obavezama, proglasi protivnom postojećim propisima, naprosto je (zbog ukupne atmosfere i njenog dubljeg značenja) nevjerovatna.
No,…
„Zakonodavni odbor je jednoglasno zauzeo stav da je odredba člana 70. alineja 9. Poslovnika Narodne skupštine Republike Srpske jasna i precizna, te da u skladu sa navedenom odredbom Odbor za reviziju treba da upućuje Narodnoj skupštini na razmatranje sve negativne izvještaje Glavne službe za reviziju.“, stoji u dokumentu Zakonodavnog odbora dostavljenom Predsjedniku i Kolegiju NSRS.
A odbijanje da se izvještaji o finansijskoj reviziji institucija koje su od revizora dobile negativno mišljenje šalju na razmatranje u NSRS, pa čak da se o njima raspravlja i na Odboru (iako je sve „jasno i precizno“ regulisano), bili su razlog gašenja Odbora za reviziju u prethodnom mandatu, nakon višestrukih neuspješnih pokušaja njenog predsjednika (iz opozicione stranke) da sazove sjednicu. I razlog da ovaj odbor ponese neslavnu titulu najneuspješnijeg radnog tijela Narodne skupštine Republike Srpske i najneuspješnijeg radnog tijela zaduženog za reviziju u cijeloj BiH.
Posljednji put se neki revizorski izvještaj Glavne službe za reviziju Republike Srpske sa negativnim mišljenjem našao na sjednici Narodne skupštine RS – 2019. godine.
A kršenje Poslovnika registrovano je, od strane nvo aktivista i medija, još 2020. godine, kada poslanici vladajuće većine nisu htjeli dozvoliti da se Izvještaj finansijske revizije Agencije za posredničke i informatičke usluge Banja Luka, kojoj je dato negativno mišljenje za usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima, razmatra na sjednici NSRS. Od tada još 18 izvještaja nije prošlo “rovove” i “liniju odbrane” koje su vladajući iskopali u Odboru za reviziju.
Džaba je bilo i pokušavanje bivšeg predsjednika Odbora da izvještaje dostavi direktno Skupštini, za šta je čak i dobio ciničnu kritiku da “zaobilazi propisane procedure” i upućen da se vrati u Odbor (s kojim, kao što smo naveli, nije mogao održati sjednicu). Džaba su bila i njegova javna upozorenja da vladajuća većina blokira rad ovog odbora s ciljem skrivaja negativnih revizorskih izvještaja. Džaba su bile i njegove optužbe na račun svojih kolega da štite kriminal i korupciju (Posebno apostrofirajući “Šume Republike Srpske”, za koje je ustvrdio da se iz njih mjesečno krade 10 miliona KM, te da je to pravi razlog što ne žele da se održi sjednica Odbora).
A džaba je bila i promjena saziva Narodne skupštine i sastava Odbora za reviziju. Jer se ponavljaju kršenja Poslovnika i blokade rada Odbora – 01.11.2023. donesena je odluka da se negativan izvještaj o rukovodstvu provedenoj finansijskoj reviziji Lutrije Republike Srpske a.d. Banja Luka za 2022. godinu ne uputi na razmatranje Narodnoj skupštini, a posljednja zakazana sjednica Odbora, na kojoj su trebala biti razmatrana dva izvještaja sa negativnim ocjenama, nije održana jer su na nju došla su svega 3 od 9 njegovih članova.
I upravo je ovaj “Déjà vu” efekat, pretpostavljamo, i ponukao Centre civilnih inicijativa, koji su akreditovani posmatrač rada Odbora za reviziju (kao i Federalnih i državnih radnih tijela koje se bave ovom temom), da se obrate NS RS, ukazujući na “grubo nepoštivanje Poslovnika Narodne skupštine Republike Srpske od strane Odbora za reviziju” i pozivajući Predsjedavajućeg i Kolegij da reaguju i, “u skladu sa svojim ovlaštenjima, preduzmu odgovarajuće korake i neophodne mjere, kako bi osigurali poštivanje Poslovnika NSRS”, u cilju “očuvanja povjerenja javnosti u parlamentarni proces i poštivanje demokratskih načela”.
No, rezultat je, pretpostavljamo, i njih iznenadio. Mada, tek ostaje da vidimo da li će ova odluka Zakonodavnog odbora prouzročiti stvarnu, očekivanu, promjenu u radu Odbora za reviziju, odnosno ponašanju vladajuće većine prema revizorskim izvještajima.
Ili će se, po ovdašnjem običaju “jedan korak naprijed, dva nazad”, sada ponovo pojačati pritisak na Glavnu službu za reviziju i negativne ocjene, u nastavku, “nekim čudom” nestati?
