Posljednjih mjeseci je intenzivirana priča o vlasništvu nad državnom imovinom u Republici Srpskoj, odnosno Bosni i Hercegovini. Otprilike u isto vrijeme je intenzivirana i priča oko geoloških istraživanja i potencijalne eksploatacije rudnih bogatstava na teritoriji Republike Srpske. Postavlja se pitanje da li je borba za imovinu intenzivirana zbog saznanja o ogromnim rudnim bogatstvima? Odgovor na ovo pitanje djelimično je ponudio profesor ustavnog prava Radomir Lukić.
Na naučnoj tribini na temu „Napadi na Dejtonski mirovni sporazum i Ustav Republike Srpske – politički i pravni aspekti“, koja se 14.11. održala u Akademiji nauka i umjetnosti Republike Srpske, profesor Lukić je iznio tezu o kojoj se odavno spekuliše.
“Destrukcija Dejtonskog sporazuma se do sada ogledala u više ravni, a ova potonja koja je verovatno uzrok svega toga je potreba da se raspolaže prirodnim bogatstvima BiH, a raspolaganje njima vrše federalne jedinice, sada bi to verovatno trebalo dići na nivo BiH kako bi strane kompanije njihovih vlada mogle da ovladaju prirodnim resursima i da sklapaju ugovore o koncesiji kao što to čine u okolnim zemljama. Federalne jedinice i tri konstitutivna naroda su osnova na kojoj BiH može da počiva i prosperira”, izjavio je Lukić.
Iako borba za vlasništvo nad imovinom predstavlja legitimnu političku borbu, iz Lukićeve izjave možemo zaključiti da vladajućim u Republici Srpskoj smeta samo ako bi se vlasništvo prebacilo na nivo BiH, ali ne i to što bi davanjem koncesija međunarodnim rudarskim kompanijama, što Republika Srpska nastoji da uradi, korist najviše imale upravo međunarodne kompanije dok bi se s druge strane ugrozilo životno okruženje.
Iz Centra za životnu sredinu kažu da je nesumnjivo da je “iskopavanje i prerada litijuma štetno jer se prilikom tih procesa koriste hemikalije koje izuzetno štetno utiču na ono najbitnije, a to su vazduh, zemljište i vode”.
Dragan Ostić, asistent na programu “Energija i klimatske promjene” u Centru za životnu sredinu, ističe da “postoji praksa da kompanije koje se bave iskopavanjem litijuma svjesno i namjenski biraju zemlje trećeg svijeta, zemlje u kojima još uvijek nije uspostavljena dovoljna praksa koordinisanog funkcionisanja zakonodavne, izvršne i sudske vlasti i gdje često viđamo nesavjestan rad inspekcija, sudova i tužilaštava”.
Ranije su pojedini mediji isticali da se može naslutiti zašto je pitanje imovine glavna tema u BiH, posebno interesantna Miloradu Dodiku, uzevši u obzir koliko profita može donijeti iskopavanje litijuma. Naglašavaju da postaje sve jasnije zašto Dodik želi samostalnost Republike Srpske. Naravno, svi interesi su u imovini, kako ističu, posebno onoj koja krije ogromna rudna bogatstva.
Što se priče oko nezavisnosti Republike Srpske tiče, zanimljiva su razmišljanja da Srpska ide ka de facto samostalnosti, i da joj ne treba de jure samostalnost.
“Dodik ima odličan momenat, najbolji u političkoj karijeri. Dobio je sve u Republici Srpskoj što je mogao dobiti, kontroliše Vijeće naroda. Po prvi put je imenovao bošnjačkog ministra u Savjetu ministara. Ima svoje ljude u FBiH. Njegova pozicija je dobra. Zato je krenuo u ovaj svoj politički momenat”, smatra nekadašnji diplomata Draško Aćimović.
Naučne tribine i konferencije, kao što je ova koja se održala 14.11. u Akademiji nauka i umjetnosti Republike Srpske, kao i mnogobrojni skupovi “Granica postoji” i mitinzi “Branimo Srpsku” s kojih se poručuje da će “Republika Srpska biti onoliko jaka koliko su jake njene institucije i koliko su jake vjera i ljubav naroda prema Srpskoj”, pored “grupisanja” svakako služe i za pružanje legitimiteta vladajućim kako bi nastavili da raspolažu s imovinom po ličnom nahođenju. A kako se ophode prema bogatstvima pokazuju gotovo svakodnevno, već godinama.
