Vlasti Republike Srpske su, na poslednjoj sjednici Narodne skupštine, prvo prihvatili kao validnu Deklaraciju protiv otvaranja rudnika na Majevici, a potom su se njihovi poslanici napravili “nevidljivim” i onemogućili izglasavanje dokumenta koji bi Vladu RS obavezao da ne izda koncesiju preduzeću “ARCORE ulaganja” d.o.o. Banja Luka, podružnici švajcarske kompanije ARCORE AG.
Podnesena “Deklaraciju o protivljenju otvaranja rudnika litijuma, bora, natrijuma, stroncijuma, kalijuma i prateće asocijacije elemenata na teritoriji opštine Lopare” – građanska inicijativa razmatrana je 22.05.2024. godine na 9. sjednici NSRS, a obrazlazložio ju je, u ime predlagača, Opštinske uprave i ekoloških aktivista, načelnik opštine Lopare Rado Savić.
“Već tokom obrazlaganja inicijative i aktivnog učešća u raspravi od strane poslanika opozicije i ćutanja iz redova vladajućih stranaka, kao i “bijega” sa sjednice predsjednika Vlade Radovana Viškovića i ministra energetike i rudarstva Petra Đokića, prateći tok sjednice, posumnjali smo da se sprema neka ujdurma“ – sumiraju dešavanja u Banja Luci prije dvije nedjelje majevički ekološki aktivisti.
Vlast je na kraju, kažu aktivisisti, pokazala svoje pravo lice, jer se od 65 prisutnih poslanika u sali za Deklaraciju izjasnio samo 21 poslanik, od kojih je 20 bilo iz redova opozicije i jedan iz vladajuće koalicije, koji je vjerovatno greškom glasao. Protiv ili uzdržanih nije bilo, odnosno čak 44 prisutna poslanika nisu glasala, što je rijetko viđeno u Narodnoj skupštini RS. Krajnji rezulta je da Deklaracija nije usvojena.
Uzalud su bili predočeni argumenti predlagača Inicijative da su istraživanja od 2018.-2022. godine provedena na osnovu odobrenja Ministarstva energetike i rudarstva, da opština Lopare nije dala nikakvu saglasnost, jer to nije ni bilo propisano tada važećim zakonom, donesenim još 2013. godine. Tek nakon što su se u septembru prošle godine pojavile prve informacije u javnosti, putem portala Antikorupcija.info, o otkriću litijuma na Majevici i eventualnim planovima kompanije za ekspoloataciju litijuma, došlo je do snažnog uznemirenja građana, te do reakcije ljudi koji su se bunili, kod kojih se pojavio strah od ugrožavanja životne sredine što bi kao posledicu imalo raseljavanje stanovništva sa ovog područja.
U cilju boljeg informisanja građana o ovom problemu, ekološki aktivisti su organizovali više javnih tribina u ovoj i susjednim lokalnim zajednicama, koje gravitiraju Majevici. A 15. februara ove godine održan je i protest u Loparama, gdje je bilo više od 1.500 građana i tada je pokrenuto potpisivanje peticije, koju je u naradenih sedam dana, potpisalo 3.711 građana Lopara i ona je rezultirala podnešenjem Deklaracije NSRS.
Argumenti u podnesenom dokumentu bili su i da je više od 90 odsto građana Lopara zauzelo jasan stav da se protive izgradnji rudnika litijuma na Majevici, uz iznošenje razloga protivljenja, koji su dobro poznati i široj javnosti u regionu, ne samo donosiocima odluka u NSRS.
Sa svoje strane ekološki aktivisti su pokrenuli proceduru kod nadležnog ministarstva za proglašenje “Parka prirode” na Majevici, što je u skladu i sa Prostornim planom Republike Srpske.
No, vlast nastavlja da ignoriše volju građana, i da ih vrijeđa. Otvoreno učestvujući u propagandi potencijalnih vlasnika rudnika. Tako je ovih dana pomoćnik ministra energetike i rudarstva RS Milan Baštinac dao izjave koje su dodatno naljutile ekološke aktiviste i druge protivnike otvaranja rudnika na Majevici.
On je, naime, gostujući u Jutarnjem programu režimske RTRS izjavio da je otvaranje rudnika litijuma, bora, natrijuma, stroncijuma, kalijuma i prateće asocijacije elemenata na teritoriji opštine Lopare postalo vrhunsko političko pitanje, odnosno platforma određenih stranaka i interesnih krugova za zaustavljanje ovog značajnog projekta u RS. Takođe, da je u pitanju ogroman projekat i veliko nalazište, ne samo za lokalnu zajednicu, nego i za cijelu RS i BiH.
„Nažalost, ova tema je postala alat određenih stranaka iz opozicije i određenih nevladinih udruženja sa ciljem destabilizacije Srpske. Ističu samo litijum kako bi se to pokazalo kao nešto katastrofalno za Srpsku. Radi se o rudniku magnezijuma koji služi za zdravstveni sektor i auto – industriju. Litijum je prateći mineral u maloj količini i sa veoma niskim sadržajem, i on bi bio izvađen sa rudom magnezijuma koji se tamo nalazi“ – objasnio je Baštinac, dodajući da problema nije bilo sve dok politika nije umiješala svoje prste.
Naglasio je da je švajcarska kompanija vršila istraživanje u skladu sa zakonskim procedurama o istraživanju minerala, da su dobili licencu i pravo na istraživanje i da je resorno ministarstvo prije početka istraživanja dobilo usmenu podršku lokalne zajendice.
„Mi radimo sve u skladu sa procedurama i ekološkim standardima. U slučaju otvaranja rudnika, ekološki standradi moraju da se poštuju i da budu na nivou svjetskih standarda“ – rekao je Baštinac, uz tvrdnje da su protivnici otvaranja rudnika usmjereni i rade protiv interesa RS.
Na ove njegove izjave burno su reagovali ekološki aktivisti, koji su i ranije ukazivali da je upravo Milan Baštinac, „iz sjene“, kao i ministar Đokić, lobirao za geološka istraživanja, ne samo na Majevici, već i na Ozrenu i Sinjakovu.
„Poznata nam je njegova uloga, kao i ranijeg vlasnika kompanije Andreja Rojtnera i drugih prije njega, a bilo ih je još jedanaest. Nisu vlasti na republičkom nivou ni svjesne da će zajedno sa svojim tajkunima, koji bi da istražuju i kopaju po našim planinama na tome polomiti zube. Pitamo ih javno da li oni znaju da je firma “AR CORE ulaganja” sa sedam radnika u prošloj godini imala ukupan prihod 69.217 KM, u 2022. godini, u 2021. godini 7.491 KM, 19.254 KM u 2020. godini 114.773 KM u 2019. godini 10.206 KM ili bez prihoda u 2018. godini. Imamo i podatke o ostvarenim sveobuhvatnim dobitima u milionskom minusu. Ne razumijemo se previše u finansije, ali podatke o firmi koja je vršila geološka istraživanja u Loparama smo obezbijedili od FIA, APIF i Direkcije za finansije BD, a dovoljno je reći da im je u godinama kada su vršena istražinja na području Lopara 2018. i 2019. godine prosječan broj radnika bio nula“ – reakcija je majevičkih aktivista.
