Iz “Vode Srpske” su se, pri kraju 2024. godine, pohvalili da su realizovali projekat “od velikog značaja za grad Doboj i za njegove građane”.
Konstatacijom da je time Doboj adekvatno zaštićen od budućih poplava, iz ove Javne ustanove, zadužene za upravljanjem vodotocima u Republici Srpskoj, su među razloge za radost njegovih građana naveli i da su oni time dobili “uređeno mjesto gdje mogu prošetati i uživati u prirodi”.
Riječ je o odvodnji dijela brdskih voda vodotokom potoka Liješanj i Grab, koji ujedno imaju i funkciju obodnog kanala, koji je označen kao jedan od osnovnih razloga plavljenja grada Doboja u maju 2014. godine.
“Odmah nakon poplave u maju 2014. godine, u okviru interventnih mjera koje je sprovela Javna ustanova „Vode Srpske“ urađena je tehnička dokumentacija a zatim su izvedeni i radovi na uređenju najnizvodnije dionice potoka Liješanj, odnosno ušće u rijeku Bosnu u dužini od oko 125 metara, sa izgradnjom parapetnog zida uz lijevu obalu kanala u dužini od oko 60 metara. Vrijednost projekta je iznosila 2.464.351,50 KM bez PDV-a, finansirano iz kredita Evropske investicione banke za mjere zaštite od poplava u Republici Srpskoj. Izvođač je sa radovima počeo 27. marta 2023. godine. Radovi su se izvodili na osnovu glavnog projekta urađenog od strane „Zavoda za vodoprivredu“ d.o.o. Bijeljina” – informacije su iz JU “Vode Srpske”, u kojoj su parcijalno navedeni izvedeni radovi, te da je 17. jula 2024. godine izvršena kontrola radova i primopredaja od strane izvođača, zvorničkog preduzeća „Keso gradnja“.
Iz Javne ustanove su izrečene i tvrdnje da, kada se uzme u obzir da su kanali Liješanj i Grab prva linija zaštite užeg gradskog područja Doboja od brdskih voda, da je realizacijom ovog projekta grad Doboj dobio visok stepen zaštite od bujičnih poplava, jer je proticajni profil znatno proširen i novoizgrađeno korito može da primi dosta veću količinu vode, a pored toga i propratni lijevi odbrambeni nasip obodnog kanala ka gradu je rekonstruisan, odnosno ojačan i po potrebi izdignut.
Međutim, ovi samohvalospjevi nisu naišli na dobar prijem kod aktivista neformalnih grupa građana “Da se ne ponovi maj 2014” i “Za legalnu i kontrolisanu eksploataciju šljunka u Republici Srpskoj”, koji su potpuno suprotnog mišljenja i smatraju da Doboj nije zaštićen od poplava i da je realizacijom projekta kojim se hvale “Vode Srpske” samo dio predviđenog u prezentaciji kojoj su imali prisustvovati prije punu deceniju.
“Mi se pribojavamo da će se ponoviti “maj 2014. godine”, jer nije uređeno korito rijeke Bosne kako je to previđeno projektom čija je vrijednost 25 miliona KM, izgrađeni odbrambeni nasipi i drugi objekti za zaštitu od poplava, nije spriječa gradnja i deponovanje materijala, a ni uklonjeni objekti i deponovani materijal sa vodoplavnog područja. Takođe, ni nakon deceniju nije utvrđena krivična i druga odgovornost predstavnika JU “Vode Srpske”, vodne inspekcije, Ministarstva vodoprivrede, poljoprivrede i šumarstva, Ministarstva unutrašnjih poslova, tužilaštva i Gradske uprave za poplave 2014. godine, nastalu štetu, korupciju i neštićenje od poplava. Da smo u pravu za naše tvrdnje svjedoči izjava i sudskih vještaka sa suđenja bivšem gradonačelniku Doboja Obrenu Petroviću i nekadašnjem šefu Odsjeka civilne zaštite Milku Vidakoviću” – zajednička je reakcija dvije pomenute grupe.
Podsjećamo, u petak 27.12.2024. je u Okružnom sudu u Banjaluci nakon više od tri mjeseca pauze, nastavljeno suđenje Petroviću i Vidakoviću po optužnici Okružnog javnog tužilaštva Doboj za izazivanje opšte opasnosti tokom poplava u maju 2014. godine u kojima je život izgubilo 11 ljudi, a načinjena je i velika šteta. Na tom ročištu, na prijedlog odbrane optuženih, saslušan je vještak iz oblasti hidrologije Marko Barić koji je zaposlen u Agenciji za vodno područje rijeke Save Sarajevo, koji je u svom nalazu analizirao vremenske uslove u aprilu i maju 2014. godine, te istakao da BiH nije uređena sa aspekta hidrologije, te da je Doboj jedan od najranjivijih gradova, odnosno slijepa tačka na samom početku sliva koji pripada Srpskoj.
U svom izlaganju, Barić je istakao kako je od poplava prošlo više od deset godina, te da od tada pa sve do sada, kada je riječ o zaštiti, ništa konkretno nije urađeno, te da u slivu Bosne koji je većim dijelom u FBiH nema značajnih objekata za odbranu od poplava Doboja.
“U Doboj je, u roku od tri sata, ušlo između 50 i 60 miliona kubika vode, a poplavljeno je 5.168 hektara” – rekao je Barić i dodao da FBiH nema interes da štiti vode u RS, odnosno da gradi objekte za zaštitu uz Bosnu uzvodno od Doboja, a na pitanje sudskog vijeća, šta Doboj može uraditi, a da mu se ne ponovi takva katastrofa, Barić je doslovce odgovorio: “Doboj može samo plakati”.
Da optimizam i hvala “Voda Srpske” nisu na realnim osnovama aktivisti upozoravaju podsjećajući da je za zaštitu Doboja od poplava Master planom iz 2014. godine predviđeno uređenje 4,5 kilometara korita rijeke Bosne, 0,8 kilometara korita rijeke Spreče, dva kilometra potoka Liješanj i 1,2 kilometra Oraškog potoka. Predviđeno je podizanje i visine odbrambenog nasipa u dužini od 4,5 kilometara, izgradnja 1,2 kilometra odbrambenog nasipa u Barama, izgradnja nove pumpne stanice, izgradnja 3,5 kilometara kanalske i kolektorske mreže i uklanjanje izgrađenih objekata, deponovanog materijala i starog željezničkog mosta sa vodoplavnog područja.
“Od predviđenog do sada je urađena samo regulacija korita potoka Liješanj i Grab i manji prateći radovi, a realizacija i tog projekta bi bila upitna da sredstva za njega nisu dobijena iz kredita Evropske investicione banke. Ta sredstva, po svemu sudeći, nisu bila mrska rukovodstvu Voda.”, konstatuju aktivisti, podsjećajući na licemjerstvo rukovodstva “Voda Srpske”, koje je njih optuživalo da ih finansiraju i da rade po direktivama, stranih centara moći, A sve zbog kritike aktivista na račun “Voda Srpske”, odnosno njihovog nerada i blagonaklonog odnosa prema nelegalnoj eksploataciji šljunka i korupciju i netransparentnost u poslovima održavanja vodotoka. “Što su i ključni razlozi za izazivanje poplava” – kažu aktivisti.
