Evropski revizorski sud odlučio je procijeniti efikasnost mjera EU za borbu protiv korupcije na visokom nivou u Ukrajini, koja učestvuje u evropskoj politici susjedstva od 2003. godine, te je prije šest godina, nakon tzv. „majdanske revolucije”, potpisala sporazum o pridruživanju.
Ukupno gledajući, Evropska komisija za Ukrajinu je od te 2003. izdvojila oko 15 milijardi eura, što je čini najvećim donatorom sredstava za tu zemlju. Glavni je cilj EU pružiti podršku reformi te zemlje na putu prema ekonomskoj integraciji i snažnijem političkom pridruživanju. Borba protiv korupcije ključan je element za postizanje tog cilja.
Ukrajina se suočava s raširenim nepoštovanjem vladavine prava i izrazito visokim nivoom korupcije, koji uz siromaštvo i rat, čine najznačajnije probleme u zemlji.
Iako se treba pozabaviti i sitnom korupcijom, u Ukrajini se ne može dogoditi stvarna promjena bez uspješne borbe protiv korupcije na visokom nivou. Iz ovih razloga, revizija koju pokreće ERS se fokusira na veliku korupciju.
Transparency International definiše korupciju na visokom nivou kao „zloupotrebu visokih ovlaštenja koja ide u korist nekolicine, na štetu većine, i koja sa sobom nosi ozbiljne i raširene negativne posljedice za pojedince i društvo u cjelini“.
Prema indeksu percepcije korupcije za 2019. godinu koji je objavila organizacija Transparency International Ukrajina zauzima 126. mjesto od ukupno 180 zemalja. Posebno je zabrinjavajući problem korupcije na visokom nivou i uticaja oligarhije, koja se upliće u rad pravosuđa i vlade, te onemogućava i demokratski i ekonomski razvoj Ukrajine.
Kristalina Georgieva, generalni direktor Međunarodnog monetarnog fonda izjavila je: „Ekonomski uspjeh Ukrajine presudno zavisi od jačanja vladavine zakona, jačanja integriteta pravosuđa i smanjenja uloge stečenih interesa u ekonomiji.
Procjene govore da će, u narednih 20 godina, ukrajinski BDP po stanovniku, ostane li korupcija na trenutnom nivou, biti svega 20-30% prosjeka u EU. A u slučaju da se ta korupcija spusti na nivo prosjeka u EU, on biti skoro dvostruko veći.
„Ukrajina se i dalje suočava s raširenim i sistemskim problemima korupcije na visokom nivou i uplitanja u donošenje vladinih odluka, stoga nikakve stvarne promjene nisu moguće dok se dubinski ne poradi na rješavanju upravo tih pitanja”, poručio je Juhan Parts, član Evropskog revizorskog suda zadužen za ovu reviziju.
I u sporazumu o pridruživanju koji je EU sklopila s Ukrajinom vladavina prava i borba protiv korupcije navode se kao ključni prioriteti za podsticanje demokratskog, ekonomskog i društvenog razvoja te zemlje.
Vladavina prava podrazumijeva siguran i predvidiv pravni sistem, u kojem svi pojedinci imaju pravo da se prema njima donositelji odluka odnose s poštovanjem, vodeći se načelima jednakosti i racionalnosti, u skladu sa zakonom, i u kojem svi pojedinci imaju pravo preispitivati odluke pred nezavisnim i nepristrasnim sudovima u okviru poštenih postupaka. Vladavina prava jedna je od temeljnih vrijednosti EU, kao i jedan od vodećih principa njegove vanjske politike.
Evropski revizorski sud će, dakle, detaljno ispitati efikasnost podrške koju EU pruža Ukrajini u pogledu borbe protiv korupcije na visokom nivou. Revizijom će se posebno ispitati da li je Evropska komisija osmislila prikladne mjere i da li je podrška EU proizvela željene rezultate u pogledu borbe protiv korupcije na visokom nivou. Izvještaj o ovoj reviziji bi trebao biti završen do sredine 2021. godine.
