Na 06.10. održanom okruglom stolu na temu „Istraživanje koruptivnih iskustava preduzeća u odnosima sa inspektorima Uprave za indirektno oporezivanje BiH”, Unija poslodavaca Republike Srpske predstavila je izvještaj istraživanja javnog mnjenja, provedenog od strane eksterne agencije „Partner Marketing Consulting“ d.o.o. Banja Luka, u kojem je učestvovalo 114 kompanija – članica Unije poslodavaca Republike Srpske. 57 iz Banjaluke, a 57 iz ostalih lokalnih zajednica Republike Srpske.
Rezultati navedenog istraživanja, provedenog od 15. avgusta do 9. septembra 2022. godine, su, blago rečeno, zabrinjavajući.
Istraživanje je, naime, pokazalo da se čak 43.9% anketiranih privrednih subjekata u RS susrelo sa slučajevima korupcije pri kontroli rada od strane inspektora Uprave za indirektno oporezivanje.
Pri tome, zanimljivo, procenat ispitanika koji su se susreli s korupcijom pri kontroli inspektora UIO je isti u Banjaluci i u ostalim gradovima. Što implicira da ova pošast podjednako napada i male i velike sredine.
Prema istraživanju, 67% ispitanih kompanija, koje su se susrele sa slučajevima korupcije tokom inspekcijskog nadzora od strane UIO, je i platilo inspektorima ili su im “izašli u susret” sa – poklonom.
Većina kompanija se ne žali na rješenja inspektora UIO jer nema povjerenja u sistem. Naime, kao jedan od razloga za nereagovanje, iz kompanija navode i sam proces trajanja žalbi – od 6 mjeseci do 4 godine – kao i činjenicu da je većina žalbi koje su pokrenute i odbijena. Što znači da nefunkcionalnost sistema i nepostojanje pravne države privredne subjekte gura u korupciju.
A da korupcija ovdje nije izuzetak, nego pravilo pokazuje još jedan zastrašujući podatak – da je procenat inspektora UIO koji su tražili neki vid koruptivne naknade – 90.1%!!!
Dakle, manje od 10% inspektora nisu kriminalci, koji državu i vlastiti posao ne koriste za protivzakonito lično bogaćenje???
A stepen nepovjerenja unutar kompanija, prema sistemu koji bi trebao da ih zaštiti, pa i strah od odmazde i svijest da se tu ne radi o pojedincima nego o sistemskoj korupciji koja je zahvatila sve pore društva i seže do samih političkih vrhova, koji je i generiraju, vidljiv je i iz podatka da nijedna kompanija nije pristala da navede ime inspektora koji je od njih tražio (i dobio) mito.
Prve reakcije iz UIO su potpuno neodgovarajuće, u neskladu sa alarmantošću podataka iz istraživanja. Umjesto promptne reakcije i Uprave i nadležnih institucija od kojih bi se očekivala istraga, direktor, Miro Džakula, umjesto ostavke (jer ostavka iz moralnih razloga je nepoznat pojam u ovdašnjem establišmentu) nudi floskule o potrebi borbe protiv korupcije: “”Mi smo spremni na saradnju. Ovo istraživanje je samo prvi korak kojim treba da krenemo svi, želimo da budemo partneri sa svim carinskim i PDV obveznicima””
Pritom, uobičajeno za naše prilike, odgovornost se prebacuje na druge. Konkretno Vijeće ministara i Parlament, jer “”Četiri godine čekamo izmjenu zakona”, kako kaže Džakula.
Poseban skandal je da su, u kontekstu ove priče, iz UIO istakli problem što su njihovi inspektori manje plaćeni od kolega na entitetskom nivou. Što im je valjda opravdanje za korupciju?
Inače, istraživanje je nastalo kao rezultat projekta “Smanjenje korupcije u radu inspektora UIO BiH“ koji provodi Unija poslodavaca Republike Srpske a projekat je dio šireg programa „Podrška građanima u borbi protiv korupcije“ koji implementiraju Centri civilnih inicijativa, uz finansijsku podršku američkog naroda putem Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID).
