Sumirajući proteklu godinu, aktivisti, koji se u slivovima rijeke Drine i Bosne bave problemom neadekvatne, nekontrolisane, i najčešće koruptivne, eksploatacije šljunka, zaključili su da su svojim aktivnostima doprinjeli smanjenju nelegalnih aktivnosti šljunkokradica, ali da oni nisu ustuknuli i da i dalje atakuju na prirodna bogatstva, odnosno nelegalno vade šljunak iz riječnih korita, sa priobalja i poljoprivrednog zemljišta.
Aktivisti za područje Doboja, Vukosavlja, Modriče i Šamca u slivu rijeke Bosne, za područje Zvornika i Bijeljine u slivu rijeke Drine, te aktivisti uključeni u kampanju za područje Moglaja, Zavidovića i Žepča smatraju da je ono što su radili u protekloj godini naišlo na pažnju i građana i nadležnih za donošenje zakonske regulative, vršenje nadzora nad upravljanjem vodotokom i kontrole. Ovih poslednjih, prvenstveno JU “Vode Srpske” i Inspektorata RS, iz razloga što su od njih po Zakonu o pristupu informacijama tražili i pribavljali informacije o legalnim lokalitetima za eksploataciju šljunka, dojavama sa terena ili uočavanjem nelegalnih lokaliteta kontinuirano podnosili prijave sa sumnjama u nelegalne radnje šljunkara ili tražili od njih postupanje.
Posebno nakon video i foto dokumentovanja stanja u vodotoku i otkrivanja devastacije zemljišta, apostrofirajući posebno “Slučaj Osječani“, za koji je Okružno javno tužilaštvo Doboj poslednjeg radnog dana u 2022. godini, uz tri podignute i potvrđene optužnice, dobilo materijal za još jednu. “Tešku” čak 1,4 miliona KM, za koliko se tereti šljunkarsko preduzeće iz Doboja da je ostvarilo protivpravnu imovinsku korist.
Podsjećamo, u prethodnoj godini prema Ministarstvu poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva RS upućena je inicijativa grupa, koje djeluju na području ovog entiteta da, osim Inspektorata RS, i JU “Vode Srpske” dobiju nadležnost da kažnjavaju nesavjesne šljunkare i kada djeluju van korita rijeke. Najavljeno je i razmatranje ove inicijative prilikom donošenja novog Zakona o vodama RS, koji još nije usvojen.
Što se tiče prijava, aktivisti u slivu rijeke Drine iz Zvornika su podnijeli ukupno 12 prijava nadležnima, od kojih dvije Policijskoj upravi Bijeljina, te, sa sumnjama u nelegalni i nekontrolisani iskop, deset prijava Vodnoj inspekciji Inspektorata RS. Te prijave, takođe, i JU “Vode Srpske”, tražeći postupanje ili kontrolni nadzor na naznačenim lokalitetima. Po navedenim prijavama je Okružno javno tužilaštvo Bijeljina reagovalo informacijom grupi da vode više istraga protiv privrednih društava, a za šest prijava je reagovala i dostavila informacije o postupanju Vodna inspekcija i u dva slučaja JU “Vode Srpske”, dostavivši tražene podatke u jednom, a u drugom da je kontrola utvrdila zakonito vađenje riječnog materijala. Ponovljene su prijave nakon dojava građana u više navrata u MZ Tršić, Kozluk, Šepak, Karakaj i Čelopek.
Aktivisti Grupe u slivu rijeke Drine iz Bijeljine su podnijeli dvije prijave Okružnom javnom tužilaštvu Bijeljina, od koga su dobili povratnu informaciju da su postupajući po krivičnoj prijavi Grupe za nelegalnu eksploataciju u koritu rijeke Drine, sa sumnjama da je izvršeno krivično djelo protivpravnog zauzimanja i eksploatacije prirodnih bogatstava i dobara od opšteg značaja njihovu prijavu proslijedili Republičkoj vodnoj inspekciji, čiji inspektori su vršili inspekcijski nadzor na područjima mjesnih zajednica Janja i Balatun. Posebno značajno je što je OJT Bijeljina nakon obraćanja Grupe iniciralo da održi „Tematsku sjednica privrednog odjeljenja“, na kojoj bi se usvojenim planoma u narednom periodu efikasnije rješavala pitanja nadležnosti vezano za eksploataciju prirodnih bogatstava rijeke Drine između nadležnih u BiH i Republici Srbiji, zbog vrlo zastupljenog nelegalnog šljunčarenja na međudržavnom području.
Aktivisti Grupe u slivu rijeke Bosne za područje Doboja, Vukosavlja, Modriče i Šamca uputili su ukupno jedanaest prijava OJT Doboj, MUP RS, PU Doboj i Inspektoratu i JU “Vode Srpske”.
Aktivisti Grupe u slivu rijeke Bosne u Maglaju su prema Federalnoj vodnoj inspekciji uputili četiri prijave za sumnje u nelegalnu i nekontrolisanu eksploataciju šljunka, na području Maglaja između Maglaja i Žepča i Odžaka i Modriče (RS). Na ove prijave Federalnoj vodnoj inspekciji je reagovao Glavni vodoprivredni inspektor Mirsad Smailagić, naloživši preduzimanje mjera iz svoje nadležnosti.
Grupe su u kontinuitetu, po dobijanju informacija o novim lokalitetima legalnih eksploatacija šljunka, tokom godine organizovale posjećene info štandove, kao i distribuciju istih po mjesnim zajednicama duž korita rijeka Bosna i Drina, lijepljene postera sa mapama. Na uličnim akcijama organizovane su i izložbe fotografija devastacije zemljišta u slivu rijeka Drina i Bosna, kao i mape leganih eksploatacija u ova dva sliva. Grupe su zajednički organizovale i Okrugli sto u Doboju, na kojem su okupljeni aktivisti, predstavnici kontrolnih inspekcijskih organa i drugi zainteresovani građani.
Podršku u radu aktivističkih grupa pružili su Centri Civilnih Inicijativa, koji su početkom realizacije projekta „Podrška građanima u borbi protiv korupcije“ nečišćenje korita rijeka od nekomercijalnog materijala i mulja, nelegalnu i nekontrolisanu eksploatacija šljunka apostrofirali kao glavne uzroke posljednjih katastrofalnih poplava 2014. godine, u kojima su život u BiH izgubila 22 lica. Utvrdili su u istraživanjima da identifikovani problemi ukazuju na postojanje korupcije zbog koje se gube stotine miliona KM prihoda u entitetskim i lokalnim budžetima, ugrožava životna sredina i devastiraju riblji fond, poljoprivredno zemljište i drugi resursi.
