Dolaskom proljeća očekivati je “buđenje” investitora geoloških istraživanja i otvaranja rudnika, koje sada već neskriveno podržavaju vlasti na višim nivoima u Republici Srpskoj. Ali ne treba sumnjati da neće izostati ni adekvatna reakcija ekoloških aktivista i protivnika pomenutih aktivnosti i namjera.
Zapravo, ekološki aktivisti i oni koji njih podržavaju započinju “proljećnu ofanzivu” u vidu organizovanja javnih tribina i protesta. U ovoj sedmici, javna tribina zakazana je u organizaciji “Karton revolucije” u Bosanskom kulturnom centru, u četvrtak 07.03. u 19:30 u Tuzli. Kao gosti i učesnici na ovom skupu pozvani i potvrdili su dolazak prof. dr. Dalibor Ballian sa Univerziteta u Sarajevu, prof. dr. Ratko Ristić redovni profesor i dekan Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu i Aleksandar Jovanović Ćuta, koji predstavlja udruženje Ekološki ustanak.
U nedjelju 10.03., kod Gipsare Volari u Šipovu, ekološki aktivisti potpisani kao “Čuvari Plive i Janja” organizuju protestni skup pod nazivom “Sačuvajmo Plivu – reci NE iskopavanju litijuma”, na koji su, osim šipovljanskih, pozvani i ekolozi iz Mrkonjić Grada i Jezera, lokalnih zajednica u kojima su na području planine Sinjakovo geološka istraživanja od strane resornog Ministarstva energetike i rudarstva data kompaniji “Lykos Balkans Metals”, posredstvom podružnice “SNK metali” d.o.o. Bijeljina. Iz ove kompanije su nakon objave o održavanju protesta se ogradili da oni u svojim projektima istraživanja u RS nemaju u planu istraživanje nalazišta litijuma, već su fokusirani na istraživanja nalazišta bakra, željeza i pratećih metala.
Okupljanjem u Boljaniću, proteklog vikenda, intenziviranje aktivnosti na zaštiti planine Ozren, gdje je ministarstvo RS dalo odobrenje za istražne geološke radove “Lykosovoj” podružnici “Medeni brijeg”, najavili su i iz Ekološkog udruženja “Ozrenski studenac”.
U Loparama, neposrednoj blizini mjesta gdje švajcarska kompanija “Arcor AG”, odnosno podružnica u BiH “Arcor ulaganja” d.o.o. nakon trogodišnjih i završenih geoloških istraživanja planira otvaranje rudnika, ovog vikenda su mještani i ekolozi “Čuvara Majevice” organizovali akcije uređenja prirode. Ovo udruženje je republičkim vlastima dostavilo Inicijativu za dodjeljivanje loparskom dijela Majevice statusa “Parka prirode”. Njihovi aktivisti su tokom ovog vikenda sa vrijednim učenicima posadili sadnice na ranije uređenom lokalitetu izvora sumporne vode, kako bi se zaustavilo klizište koje prijeti da ošteti objekte. Očistili su i smeće uz vodotok, a slijedeću akciju najavili su narednog vikenda.
Inače, direktor “Arkora” Vladimir Rudić je, pred očekivano podnošenje zahtjeva za otvaranje rudnika magnezijuma, kalijuma, klora i litijuma u Loparama, započeo sa otvorenim optužbama na račun ekoloških udruženja i opozicije republičkim vlastima, tvrdnjama da je u pozadini njihove borbe i aktivnosti “politička priča”, odnosno motivi i stranački interesi.
“Agenda protiv rudarstva u Republici Srpskoj je usmjerena na zaustavljanje njenog razvoja. Takođe, prvi skup u Loparama 10. decembra je bio organizovan pred izbore u Srbiji i govorilo se na njemu protiv njenog rukovodstva, kao i na drugom 15. februara, koji je u Loparama organizovan na Dan državnosti Srbije” – iznio je Rudić zamjerke na račun opozicije u RS i ekologa, u dijaloškoj emisiji TV UNA “Unakrsno: Iskopavanje litijuma – da ili ne? (01.03.2024.)”
Nije mu u tom tonu, pozivanjem na politiku, ostao dužan ni njegov sagovornik, predsjednik Skupštine opštine Lopare Milenko Ristić.
“Doveli ste sa sobom na sjednicu SO Lopare 23.11.2023. godine čitavu svitu obezbjeđenja, sa dva tjelohranitelja i pukovnikom Oružanih snaga Trećeg VRS puka. Od koga vam treba obezbjeđenje u skupštini jedinice lokalne samouprave? A puna su vam usta vašeg uzornog rada i kako ste u našoj sredini dobro primljeni. Taj pukovnik je kasnije snimao sve skupove građane u Loparama, znamo to i mi smo njega snimali” – odgovorio mu je predsjednik SO Lopare.
Reagujući na Rudićevu konstataciju da je mali broj od 3.711 potpisanih u peticiji protiv otvaranja rudnika u odnosu na ukupno 16 hiljada stanovnika, koliko ih imaju Lopare, Ristić je pojasnio da je tri hiljade potpisa zakonski potrebno za podnošenje Građanske inicijative, što je i ispoštovano. Savjetovao je direktoru “Arkora” da ne omalovažava građane ove lokalne zajednice, te da prihvati stavove i odluku da su protiv otvaranja rudnika u njihovoj sredini.
“Niste dobrodošli u Lopare, mi ćemo se boriti protiv rudnika, ovo što ste do sada napravili je podjeljenost naroda i zavađanje rukovodstva opštine sa republičkim institucijama. Svoj dolazak u Lopare najavio je i predsjednik Dodik, pozivamo i ostale iz republičkih vlasti i reći ćemo im da ne dolazi u obzir rudnik, već da je najbolje ulaganje u čovjeka i prirodu Majevice. Shvatamo da su glavni motivi kompanije “Arkor” i Rudića profit, a uostalom i suprug njihovog glavnog ekologa Rade Čerek je predsjednik opozicionog republičkim vlastima, Trivićevog Narodnog fronta u Banjaluci i on se, takođe, izjasnio protiv rudarenja na Majevici i RS” – poentirao je svoje prethodno iznesene stavove u ovoj TV emisiji Ristić.
Inače, svoj stav o otvaranju rudnika na Majevici u Loparama, kao i 10.12.2023. godine, moći će da iskažu građani ove lokalne zajednice 24.03.2024. godine. Organizatori nove javne tribine su isključivo ekolozi. Skup je zamišljen bez političkih primjesa. Na njega će biti pozvani domaći stručnjaci iz oba entiteta, predviđeno je šumarske, hemijske i rudarske struke, kako bi prvenstveno sa stručnog aspekta pojasnili zainteresovanima koji dođu na ovaj skup o mogućim uticajima otvaranja rudnika i eventualnim benefitima koje mogu imati lokalna zajednica i budžet RS.
